Toen ik tien jaar geleden de diagnose ADHD kreeg, vielen er een hoop puzzelstukjes op z'n plek. Toch werd deze bewustwording nog lange tijd overschaduwd door mijn eetstoornis. Vandaag de dag leer ik nog steeds, beetje bij beetje, over wat de diagnose nou eigenlijk voor mij betekent. Ik begrijp steeds beter waarom ik me vaak zo overprikkeld en chaotisch voel. Iets dat overigens ook bij andere diagnoses kan horen. Heb jij wel eens last van overprikkeling?

Laatst overviel het me nog. Het was druk in de supermarkt. Omdat ik geen boodschappenlijstje had gemaakt, liep ik als een kip zonder kop, kris kras door de winkel. Ze hebben zo'n onhandig systeem in de Lidl. Dat je je tas in een kluisje moet doen en dan bij de kassa maar even heen en weer moet rennen. Ik snap het wel hoor, het is voor de veiligheid en het voorkomen van winkeldiefstal. Ik snap ook dat ik helemaal niet zo hoef te rennen en dat iedereen gemakkelijk even heen en weer loopt. Maar als ik al gehaast ben, vind ik het lastig om uit dat gevoel te stappen.

Ik gun mezelf niet de tijd om even stil te staan en stap direct met mijn tas vol boodschappen op de fiets. Op de straat is het evengoed druk en deze wijk staat bekend om de onvoorzichtige fietsers en automobilisten. M'n telefoon trilt in m'n zak. Wie zou het zijn? Spotify zet net een nummer aan dat ik niet zo leuk vind. Ik wil het veranderen. Ik bedenk me dat ik iets vergeten ben in de supermarkt. Ook schiet me iets te binnen dat ik graag nog wilde doen. Ik probeer te berekenen hoeveel tijd ik heb voordat m'n chat avond voor Proud begint. Te weinig tijd... Altijd te weinig tijd!!! Ik stoor me aan mezelf en een gevoel van onmacht bekruipt me.

En oh ja, gisteravond; had ik toen niet iets stoms gezegd tegen die en die? Wat maakt dat nou uit? Focus even op de situatie. Ik heb het gevoel dat ik het allemaal niet bijhoud en dat dingen mij ontgaan. Ik krijg het niet concreet, maar allerlei grote levensvragen flitsen door mijn hoofd. Samen met wat kleinere levensvragen. Dingen die ik vandaag, morgen, volgende week en gisteren wil doen. Nee, focussen op de situatie! Gedachten, geluiden, geuren, kleuren. Wel een auto, geen auto, gehaaste brommers, scootmobieltjes, openslaande deuren, groene of rode stoplichten? Ik laat me niet meer zo snel kennen door de veelheid van alles, maar op dit moment voel ik me wel onveilig. Wat als ik een ongeluk krijg? 

Medicatie. Geen wondermiddel

Misschien ben je een beetje op de hoogte van het ADHD-traject dat ik nu bewandel en vraag je je af: "Maar je had toch medicatie?" Dat klopt en daar ben ik nog altijd erg tevreden over. In de blog 'wat medicatie voor mij betekent' lees je meer over wat het nu precies wel en niet voor mij doet. Opvallend vond ik vooral dat dat op veel meer gebieden een rol speelt dan ik in de eerste instantie had gedacht. Vandaag werd ik echter overvallen door alle prikkels. Hoe komt dat dan?

In de blog 'wat medicatie voor mij betekent' geef ik ook een beschrijving van hoe ADHD medicatie nou eigenlijk werkt in je hoofd. Ik denk dat het belangrijk is om te bedenken dat medicatie geen wondermiddel is, maar een ondersteuning. Het is niet zo dat ik ineens een superhuman ben als ik mijn medicatie heb genomen. Niet voor niets bestaat de behandeling uit eventuele medicatie en een coaching-traject. Nog altijd is het belangrijk om mijn leven in te delen zoals het voor mij goed werkt en te letten op waar ik me wel of niet goed bij voel.

Daarnaast moet ik zeggen dat ik een relatief lage dosering heb. Misschien zou de dosering hoger kunnen, maar ik vind het voor nu goed genoeg. Natuurlijk is het voor iedereen anders, maar voor mij is het (voor nu) prima om slechts een steuntje in de rug te hebben. Wat ook niet onbelangrijk is, is dat wanneer de medicatie uitwerkt, je last kan krijgen van rebound. Een moment waarop de onrust even wat erger is dan anders, om daarna weer 'normaal' te worden. Als dit net gebeurt wanneer je in het verkeer zit of iets anders aan het doen bent dat je aandacht vereist, kan dit best vervelend zijn. Gebruik je medicatie? Dan is het goed om daar rekening mee te houden.

Hoe overprikkeling voelt voor mij...

Zelf herken ik overprikkeling vooral vanuit mijn ADHD, maar je hoeft niet per se ADHD te hebben om overprikkeld te kunnen raken. Overprikkeling is iets dat je ook vaak ziet bij mensen met autisme of bij mensen die heel gevoelig zijn. Het is echt een neurologisch verschil. Hierbij kunnen de hersenen belangrijke en onbelangrijke prikkels niet goed filteren, waardoor je alle prikkels even sterk binnenkrijgt. Overprikkeling kan ook voorkomen wanneer iemand lange tijd heel veel stress ervaart, om een andere reden weinig draagkracht heeft of gewoonweg veel te veel te dragen heeft.

"Onze hersenen krijgen voortdurend prikkels binnen van buitenaf, maar ook van binnenuit, zoals je gedachten. De boodschapperstoffen dopamine en noradrenaline filteren deze prikkels. Dit zorgt ervoor dat je kan focussen op wat belangrijk is en dat onbelangrijke zaken wat naar de achtergrond kunnen verdwijnen. Als de boodschapperstoffen hun werk hebben gedaan, worden ze door een soort pompje weer opgezogen. Bij mensen met ADHD werkt deze functie niet zo goed. Het 'pompje' staat te hard. Hierdoor komen er te weinig boodschapperstoffen 'aan de overkant' en worden prikkels niet goed gefilterd, waardoor ze allemaal even sterk binnenkomen. Dat maakt het moeilijker om je ergens op te concentreren." bron

Overprikkeling is voor mij iets heel anders dan stress of irritatie. Ik ben wel eens gestrest of geïrriteerd en dat is een vervelend gevoel. Een gevoel dat je zeker ook serieus mag en moet nemen, want het kan heel vervelende gevolgen hebben. Ik merk dat overprikkeling mijn functioneren ontzettend in de weg kan zitten. Zo voel ik me op die momenten bijvoorbeeld heel onveilig in het verkeer, maar ook kan het een flinke invloed hebben op mijn stemming of kan ik er lichamelijke klachten van ervaren. Kleine prikkels kunnen plotseling door merg en been gaan. Ik kan last hebben van hoofdpijn, misselijkheid, vermoeidheid, angst, prikkelbaarheid, verwardheid en emotionele uitspattingen. 

Het is niet zo dat ik dit nu nooit meer ervaar, maar gelukkig ben ik nu wel een stuk minder last van overprikkeling als vroeger. Ik denk dat dit mede komt doordat ik lekkerder in mijn vel zit en beter voor mijn lijf zorg, zowel fysiek als mentaal. Ook is het omdat ik mezelf beter ken, mezelf beter kan geven wat ik nodig heb, dat makkelijker onder woorden kan brengen en beter mijn grenzen kan bewaken. Ik weet wanneer ik een pas op de plaats moet zetten en ik begrijp waar mijn emoties vandaan kunnen komen. Hierdoor laat ik me minder meeslepen en voel ik me niet meer zo bezwaard om even rustig aan te doen of op mijn manier de prikkels te verminderen.

Er is (n)iets mis met mij!

Eerder kon ik me wel behoorlijk bezwaard voelen om voor mezelf te zorgen. Ik wilde geen dingen afzeggen of toegeven aan het feit dat ik even wat rustiger aan moest doen. Ik had torenhoge verwachtingen van mezelf en ging daar gebukt onder. Daarnaast begreep ik mijn overprikkeling lange tijd niet goed. Het frusteerde me dat ik me zo slecht kon voelen. Hierdoor had ik een tijd veel last van woede-aanvallen en intens verdriet, zonder dat ik begreep waar het nou eigenlijk vandaan kwam.

Door de diagnose ADHD vielen er een hoop puzzelstukjes op z'n plek. Maar gezien de vele misvattingen en vooroordelen rondom deze diagnose, vond ik het erg lastig om mezelf serieus te nemen. "Ik ben toch niet dom? Iedereen heeft wel een beetje ADHD. Het is volgens mij gewoon een modeziekte. Ik moet me gewoon niet zo aanstellen." Ik voelde me een dom, onaardig, mislukt mens. Dit gevecht leverde alleen maar meer frustratie en verdriet op, waardoor ik in een negatieve cirkel terecht kwam. Dit had ook grote invloed op mijn eetstoornis.

Hoe zorg je goed voor jezelf?

Toch is zowel ADHD als overprikkeling écht iets. Maar uiteindelijk maakt het misschien niet eens uit welk naampje het heeft. Jij ervaart iets als een last, dus het is helemaal oké om daar iets aan te doen en goed voor jezelf te zorgen. Dat naampje is vooral fijn omdat je wat duidelijker zicht kan krijgen op het wat en waarom, denk ik. Daarover schreef ik al eens een blog: Mijn diagnose: herkenning of vooroordeel? Misschien vind je het wel interessant om dat te lezen.

Wat voor mij belangrijk is bij overprikkeling, is in eerste instantie om mezelf er niet over te veroordelen. Zoals ik hierboven al schreef, kon ik me heel erg verzetten tegen mijn gevoel. Ik wilde het namelijk helemaal niet voelen. In eerste instantie omdat ik het niet begreep en in tweede instantie omdat ik me niet mislukt wilde voelen. Ik wilde niet 'anders' zijn dan de rest of minder uit mijn leven kunnen halen. Wat ik niet door had, was dat ik juist meer uit mijn leven kon halen door dit gevecht juist niet aan te gaan.

ADHD, autisme of een ander soort gevoeligheid hoeft helemaal niet iets negatiefs te zijn. Sommige dingen zijn misschien wat onhandig in de huidige maatschappij, maar het brengt ook een hoop krachten met zich mee. Echter kunnen die pas echt naar voren komen als jij goed voor jezelf zorgt. Zowel voor je lijf, al voor je hoofd. Juist door soms een stapje terug te doen, kan je daarna weer vooruit. Het leven is geen sprint, maar een duurloop. Je mag best even je tijd nemen, zodat je jezelf niet voorbij rent.

Dit doe ik bijvoorbeeld door op te letten dat ik mijn dagen niet te vol plan. Al moet ik toegeven dat ik dat vaak nog best lastig vind, omdat ik veel dingen leuk vind om te doen. Als ik merk dat ik daar tegenaan loop, is het belangrijk voor mij om mezelf toe te staan dingen af te zeggen of hulp te vragen. Daar is helemaal niets zwaks aan, dat is juist heel gezond. Als ik voel dat het allemaal wat veel is, probeer ik om voor de dagen die nog komen nog even geen afspraken te maken. Dit door 'nee' te zeggen, maar ook door te mogen zeggen dat je het nog niet weet en dat je ergens nog op terug komt.

Voor veel mensen schijnt mindfulness ook te helpen zich niet te verliezen in angsten en emoties. Het kan helpen om alles weer even op een rijtje te zetten. Wat is er nu eigenlijk aan de hand? Hoe voel ik me? Zelf vind ik het fijn om zowel praktische als emotione zaken op papier te zetten of er met iemand over te praten. Dat zorgt vaak weer voor een hoop opheldering en kan de storm een beetje doen liggen. Al ervaar ik soms ook dat ik daardoor de dingen weer kan overdenken. Het is altijd een beetje de balans zoeken tussen 'gewoon doorgaan' en 'stil mogen staan'. Oefening baart kunst, zou ik wat dat betreft willen meegeven. Je voelt het zelf het beste aan.

Als ik even niet aan overprikkeling ontkom, probeer ik ook op dat moment goed voor mezelf te zorgen. Zo doe ik op werk bijvoorbeeld even oordopjes in met een piano-muziekje, zodat ik me wat beter kan concentreren. Dan ben ik maar even wat minder aanspreekbaar. Na een tijdje vind ik vaak m'n rust wel weer. Als ik op de fiets in druk verkeer zit, vind ik het fijn om m'n muziek juist even uit te doen. Of als het echt gevaarlijk voelt maar even met mijn fiets te lopen en vooral te proberen om geen haast te hebben. Last but not least (ik noemde het al eerder) probeer ik mezelf er niet om te veroordelen. We hebben allemaal onze eigen kwaliteiten en struikelblokken. Zorg daarin goed voor jezelf. Want als jij je goed voelt, is er veel meer ruimte voor die fijne kanten.

Hoe ga jij om met teveel prikkels of overprikkeling?

Heb jij last van overprikkeling en zou je hier over door willen praten? Vanavond om 19:00 is er een themachat over dit onderwerp. Je bent van harte welkom.